Féileacáin agus leamhain

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá teacht ar an áilleán go forleathan ar fud na hÉireann sa samhradh má thagann sé ar imirce.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin ildathacha’ an t-áilleán. Is feithid í. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Tá ceithre sciathán ag an bhféileacán. Tá an t-áilleán oráiste agus dubh go príomha le spotaí bána ar bharr na sciathán tosaigh. Is féileacán mór é, 51-73mm an réise sciathán. Beireann an t-áilleán baineann uibheacha ar fheochadáin, go hiondúil agus bíonn na boilb dubh agus gruagach. Ní chaitheann áilleáin an geimhreadh in Éirinn riamh mar bíonn an aimsir rófhuar. Déanann siad imirce anseo sa samhradh. Ar ndóigh, bíonn blianta ann nach dtagann siad in aon chor. Toisc go dtéann siad ar imirce caithfidh siad a bheith thar cionn ag eitilt. I gcomparáid le féileacáin eile, eitlíonn áilleáin go hard agus go gasta.

Gnáthóg

Nuair a thagann áilleáin go hÉirinn feictear iad i bpáirceanna, gairdíní agus áiteanna bláthacha.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an t-áilleán agus feictear go minic é ag dul ó bhláth go bláth ag ól neachtar.  Beathaíonn na boilb ar fheochadáin. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí go príomha ach beathaíonn mamaigh bheaga orthu chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá teacht ar an bpéacóg go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin ildathacha’ an phéacóg. Is feithid í. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Tá ceithre sciathán ag an bhféileacán. Is dócha gurb í an phéacóg an féileacán is áille in Éirinn. Tá a sciatháin dearg go príomha le spotaí daite ar nós súile péacóige. I mBealtaine, beireann sí suas le 500 ubh ar neantóga, go hiondúil. Tá na boilb dubh le spotaí bána agus spíonta beaga.

Gnáthóg

Tá teacht ar an bpéacóg i ngairdíní, fálta sceach agus coillearnacha.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá teacht ar an aimiréal dearg go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin ildathacha’ an t-aimiréal dearg. Is feithid é. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Tá ceithre sciathán ag an bhféileacán. Is féileacán réasúnta mór é an t-aimiréal dearg, 45-76mm a réise sciathán. Tá sé dubh go príomha le stríoca leathana dearga ar a sciatháin agus spotaí bána ar bharr na sciathán tosaigh. Déanann na féileacáin seo geimhriú in Éirinn agus feictear iad ag eitilt ar laethanta teolaí le linn na bliana. Ar ndóigh bíonn siad níos líonmhaire le linn an tsamhraidh agus an fómhar. Beireann an t-aimiréal dearg baineann uibheacha ar neantóga. Tá na boilb spíceach, dubh nó donn go príomha le baill bhuí ar na taobhanna.

Gnáthóg

Tá teacht ar an aimiréal dearg i ngairdíní, fálta sceach, cois cósta agus thuas na sléibhte.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an t-aimiréal dearg agus feictear go minic é ag dul ó bhláth go bláth ag ól neachtar.  Beathaíonn na boilb ar neantóga. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí go príomha ach beathaíonn mamaigh bheaga orthu chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá teacht ar an ruán beag go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin ildathacha’ an ruán beag. Is feithid chomónta in Éirinn é. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí. De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Bíonn an ruán beag dearg oráiste le marcanna dubha air. Tá spotaí gorma timpeall imill na sciathán. Tá réise sciathán suas le 55mm aige. Déanann sé codladh geimhridh san fhómhar, i dtithe, seideanna, agus rosáin dhlúth. Tá na boilb dubh le línte gealbhuí ar thaobh an choirp. Beathaíonn siad ar an neantóg.

Gnáthóg

Tá teacht ar an ruán beag i ngairdíní, fálta sceach agus coillearnacha.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an ruán beag agus feictear go minic é ag dul ó bhláth go bláth ag ól neachtar ó chaisearbháin, feochadáin agus fraoch. Beathaíonn na boilb ar neantóga. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí go príomha ach beathaíonn mamaigh bheaga orthu chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá teacht ar an mbánóg mhór go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin bhuí/ bánna’ an bhánóg mhór. Is feithid í. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Tá dath geal bán ar na sciatháin le barra agus imeall na sciathán tosaigh dubh. Tá dhá spota le feiceáil ar sciatháin thosaigh ag an bhféileacán baineann. Tá a réise sciathán 50-60mm. Is féileacán láidir í agus eitlíonn sí go gasta. Cosúil leis an mbánóg bheag, feictear an bhánóg mhór i ngairdíní agus in áiteanna a fhástar cabáistí. Itheann na boilb glasraí ar nós cabáiste, cál, brocailí agus bachlóga Bhruiséile.  Ní dhéanann féileacáin fásta damáiste do na plandaí. Feictear na féileacáin go luath san earrach go dtí deireadh an fhómhair.

Gnáthóg

Is féidir teacht ar an mbánóg mhór i ngairdíní, i bhfálta sceach agus i móinéir.

Bithéagsúlacht

  Bíonn an bhánóg mhór an-ghníomhach agus is pailneoir maith í ag dul ó bhláth go bláth ag ól neachtar ó bhláthanna sa ghairdín agus i bhfálta sceach. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá teacht ar an mbánóg bheag go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin bhuí/ bánna’ an bhánóg bheag. Is feithid chomónta í. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí. De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Tá dath geal bán ar an dá sciathán tosaigh. Tá barr na sciatháin dubh agus tá spota dubh nó dhó orthu. De ghnáth bíonn spota dubh amháin ag an mbánóg bheag fhireann agus dhá spota ag an bhféileacán baineann. Bíonn dath bánbhuí ar na sciatháin chúil. Tá réise sciathán suas le 48mm aici. Itheann na boilb glasraí ar nós cabáiste, cál, brocailí agus bachlóga Bhruiséile. Bíonn dath glas éadrom orthu agus iad ceilte go maith ina dtimpeallacht dá bharr sin. Feictear iad ar íochtar duilleoga na gcabáistí, áit nach féidir lena gcreachadóirí teacht orthu. Ní dhéanann féileacáin fásta damáiste do na plandaí. Feictear na féileacáin go luath san earrach go dtí deireadh an fhómhair.

Gnáthóg

Is féidir teacht ar an mbánóg bheag i raon de ghnáthóga difriúla ach feictear iad i ngairdíní agus in áiteanna a fhástar cabáistí.

Bithéagsúlacht

Bíonn an bhánóg bheag an-ghníomhach agus is pailneoir maith í ag dul ó bhláth go bláth ag ól neachtar. Caisearbháin, seamra dearga, miontas agus sútha talún is rogha léi go hiondúil. Is foinse mhaith bhia í d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá teacht ar an mbarr buí go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin bhuí/ bánna’ an barr buí. Is feithid chomónta é. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Tá dath geal bán ar na sciatháin le barra oráiste ar na sciatháin thosaigh ag an bhféileacán fireann amháin. Tá barra liath le feiceáil ar sciatháin thosaigh ag an bhféileacán baineann. Tá a réise sciathán 40-52mm. Feictear na féileacáin seo ag eitilt go luath san earrach go dtí Mí an Mheithimh. Itheann na boilb plandaí a fhásann ar thaobh an bhóthair i ndíoga agus i móinéir. Geimhríonn an barr buí mar chrisilid.

Gnáthóg

Is fearr leis an mbarr buí áiteanna taise mar shampla móinéir, cois srutha, díoga agus fálta sceach.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an barr buí ag dul ó bhláth go bláth ag ól neachtar ó bhláthanna i ndíoga agus i bhfálta sceach. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Feictear an gormán coiteann i ngnáthóga oiriúnacha ar fud na hÉireann.

Fíricí

féileacán ón Is gcatagóir ‘féileacáin bheaga’ an gormán coiteann. Is feithid é. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is féileacán beag é, 29-36 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé ó Bhealtaine go Meán Fómhair. Tá na sciatháin gléghorm le himeall donn timpeall ar na sciatháin thosaigh. Tá íochtar na sciathán donn éadrom le spotaí oráiste agus dubh. Tá dath gorm ar an gcorp. Beathaíonn an gormán coiteann ar neachtar ó bhláthanna éagsúla, an crobh éin agus feochadán mar shampla. Beirtear na huibheacha ar an gcrobh éin agus ar sheamra éagsúla. Tá na boilb beag, ramhar agus glas agus beathaíonn siad ar an gcrobh éin agus ar sheamra. Geimhríonn an gormán coiteann mar bholb.

Gnáthóg

Eitlíonn an gormán coiteann ar dhumhcha cois cósta, in áiteanna féarmhara, i móinéir agus i gcoillearnach.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an gormán coiteann ag eitilt ó bhláthanna éagsúla, an crobh éin agus feochadán mar shampla. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá an breacfhéileacán coille coitianta agus feictear é go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin dhonna’ an breacfhéileacán coille. Is feithid é. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is féileacán meánmhéide é, 47-50 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé ó Aibreán go Deireadh Fómhair in aimsir ghruama, fiú. Tá na sciatháin donn dorcha le spotaí banbhuí ar na sciatháin tosaigh agus trí spota dubh le himeall bánbhuí ar na sciatháin deiridh. Beathaíonn an breacfhéileacán coille ar neachtar ó bhláthanna driseacha mar shampla. Beirtear na huibheacha ar fhéara éagsúla. Tá na boilb glas agus beathaíonn siad ar na féara céanna. Geimhríonn an breacfhéileacán coille mar bholb nó mar chrisilid.

Gnáthóg

Eitlíonn an breacfhéileacán coille in áiteanna féarmhara, i bpáirceanna, i gcoillearnach agus i bhfálta sceach.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an breacfhéileacán coille ag eitilt ó bhláthanna driseacha mar shampla. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Feictear an gormán cuilinn in áiteanna ina bhfásann coillearnach dhúchasach leis an gcuileann agus an t-eidhneán.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin bheaga’ an gormán cuilinn. Is feithid é. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is féileacán beag é, 26-33mm a réise sciathán. Tá na sciatháin bánghorm le himeall dubh timpeall ar na sciatháin thosaigh. Tá dath gorm ar an gcorp. Beathaíonn an gormán cuilinn ar neachtar ó bhláthanna an chuilinn agus an t-eidhneán. Is minic a fheictear iad sa ghrian ag eitilt ag barr na sceacha céanna. Beireann an gormán cuilinn baineann uibheacha ar an gcuileann go déanach san earrach agus ar an eidhneán sa samhradh. Tá na boilb beag, ramhar agus bánghlas. Beathaíonn siad ar bhláthanna agus duilleoga an chuilinn agus an t-eidhneán. Geimhríonn an gormán cuilinn mar chrisilid.

Gnáthóg

Eitlíonn an gormán cuilinn i gcoillearnach, i bpáirceanna agus gairdíní.

Bithéagsúlacht

  Is pailneoir maith é an gormán cuilinn ag eitilt ó bhláthanna an chuilinn agus an t-eidhneán ag ól neachtar. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá an donnóg féir coitianta agus feictear í go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin dhonna’ an donnóg féir. Is feithid é. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is féileacán meánmhéide é, 50-55 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé ó Mheitheamh go Meán Fómhair in aimsir ghruama, fiú. Tá na sciatháin donn go príomha, le paiste oráiste agus spota dubh amháin ina lár ar na sciatháin tosaigh. Beathaíonn an donnóg féir ar neachtar ó bhláthanna agus féara éagsúla. Beirtear na huibheacha ar fhéara agus beathaíonn na boilb ar na plandaí sin. Tá na boilb glas éadrom le gruaig mhín, bhán. Geimhríonn an donnóg féir mar chrisilid.

Gnáthóg

Eitlíonn an donnóg féir in áiteanna féarmhara, i bpáirceanna agus ar dhumhcha cois cósta.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an donnóg féir ag eitilt ó bhláthanna agus féara. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Catagóir Féileacáin

Go garbh, tá ceithre chatagóir féileacáin in Éirinn:
féileacáin ildathacha,
féileacáin bhuí/ bhána
féileacáin bheaga,
féileacáin dhonna.

Dáileadh

Tá an fháinneog coitianta agus feictear í go forleathan ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is féileacán ón gcatagóir ‘féileacáin dhonna’ an fháinneog. Is feithid í. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is féileacán meánmhéide é, 48-52 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé ó Mheitheamh go Lúnasa in aimsir ghruama, scamallach fiú. Tá na sciatháin donn dorcha go príomha, le spotaí dubha beaga ar nós súl ar na sciatháin tosaigh agus deiridh. Beathaíonn an fháinneog ar neachtar ó bhláthanna éagsúla, ar dhriseacha agus feochadáin mar shampla. Beirtear na huibheacha ar fhéara agus beathaíonn na boilb ar na plandaí céanna. Tá na boilb bánbhuí go donn agus clúdaithe le gruaig. Geimhríonn an fháinneog mar bhoilb.

Gnáthóg

Eitlíonn an fháinneog in áiteanna féarmhara taise, i gcoillearnach agus ar phortaigh.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an fháinneog ag eitilt ó bhláthanna éagsúla, ar dhriseacha agus feochadáin mar shampla. Is foinse mhaith bhia iad na boilb d’éin agus d’fheithidí móra go príomha ach do mhamaigh bheaga chomh maith.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Difríochtaí idir féileacáin agus leamhain

Aintéiní
Tá aintéiní an fhéileacáin fada agus tanaí agus tá cnap beag ar a mbarr. Tá aintéiní an leamhain gruagach agus tá cuma cleite orthu.
Amanna Eitilte
Is fearr le féileacáin eitilt in aimsir atá breá, grianmhar. Is feithidí oíche iad na leamhain de ghnáth agus eitlíonn siad nuair a thiteann an oíche.
Crisilid / Cocún
Athraíonn bolb an fhéileacáin go féileacán i gcrisilid (craiceann crua). Athraíonn bolb an leamhain go leamhan i gcocún (cochall síoda).

Dáileadh

Feictear an buirnéad sébhallach ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is feithid é an buirnéad sébhallach. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is leamhan suntasach, meánmhéide é, 30-38 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé i rith an lae ó Mheitheamh go Lúnasa. Tá na sciatháin tosaigh fada, tanaí agus liathdhubh le spotaí dearga, sé cinn. Tá na sciatháin deiridh dearg. Tugann na dathanna suntasacha seo le fios dá chreachadóirí go bhfuil an buirnéad sébhallach neamhbhlasta, nimhneach. Beathaíonn an buirnéad sébhallach ar neachtar ó bhláthanna féaraigh éagsúla agus an feochadán. Beirtear na huibheacha ar an gcrobh éin agus beathaíonn na boilb ar an bplanda céanna. Tá na boilb ramhar agus buí le línte de spotaí dubha. Geimhríonn an buirnéad sébhallach mar bholb.

Gnáthóg

Eitlíonn an buirnéad sébhallach ar dhumhcha cois cósta, in áiteanna féarmhara, i móinéir agus i gcoillearnach.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an buirnéad sébhallach ag eitilt ó bhláthanna éagsúla sa timpeallacht, an feochadán mar shampla. Ní itear na leamhain ná na boilb seo go hiondúil, toisc go bhfuil siad neamhbhlasta do chreachadóirí.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Difríochtaí idir féileacáin agus leamhain

Aintéiní
Tá aintéiní an fhéileacáin fada agus tanaí agus tá cnap beag ar a mbarr. Tá aintéiní an leamhain gruagach agus tá cuma cleite orthu.
Amanna Eitilte
Is fearr le féileacáin eitilt in aimsir atá breá, grianmhar. Is feithidí oíche iad na leamhain de ghnáth agus eitlíonn siad nuair a thiteann an oíche.
Crisilid / Cocún
Athraíonn bolb an fhéileacáin go féileacán i gcrisilid (craiceann crua). Athraíonn bolb an leamhain go leamhan i gcocún (cochall síoda).

Dáileadh

Feictear an leamhan flanndearg ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is feithid é an leamhan flanndearg. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is leamhan meánmhéide é, 32-42 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé i rith an lae ó Bhealtaine go Lúnasa. Tá na sciatháin tosaigh dubh le barraí agus paistí dearga. Tá na sciatháin deiridh dearg. Tugann na dathanna suntasacha seo le fios dá chreachadóirí go bhfuil an leamhan flanndearg neamhbhlasta, nimhneach. Beathaíonn an leamhan flanndearg ar neachtar ó bhláthanna féaraigh éagsúla. Beirtear na huibheacha ar an mbuachalán buí agus beathaíonn na boilb ar an bplanda céanna. Tá na boilb ramhar agus le stríoca buí oráisteach agus dubh. Tá na boilb nimhneach do chreachadóirí. Geimhríonn an leamhan flanndearg mar chocún.

Gnáthóg

Eitlíonn an leamhan flanndearg ar dhumhcha cois cósta, in áiteanna féarmhara, i móinéir agus i bpáirceanna.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an leamhan flanndearg ag eitilt ó bhláthanna éagsúla sa timpeallacht. Ní itear na leamhain ná na boilb seo go hiondúil, toisc go bhfuil siad neamhbhlasta do chreachadóirí.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Difríochtaí idir féileacáin agus leamhain

Aintéiní
Tá aintéiní an fhéileacáin fada agus tanaí agus tá cnap beag ar a mbarr. Tá aintéiní an leamhain gruagach agus tá cuma cleite orthu.
Amanna Eitilte
Is fearr le féileacáin eitilt in aimsir atá breá, grianmhar. Is feithidí oíche iad na leamhain de ghnáth agus eitlíonn siad nuair a thiteann an oíche.
Crisilid / Cocún
Athraíonn bolb an fhéileacáin go féileacán i gcrisilid (craiceann crua). Athraíonn bolb an leamhain go leamhan i gcocún (cochall síoda).

Dáileadh

Feictear an leamhan tíograch garraí ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is feithid é an leamhan tíograch garraí. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is leamhan mór suntasach é, 50-78 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé i rith na hoíche ag ól neachtair ó Iúl go Lúnasa. Tá patrún donn agus bán ar na sciatháin tosaigh. Tá na sciatháin deiridh oráiste le spotaí dubha. Tá a chorp oráiste le stríoca dubha cosúil le heireaball tíogair. Tugann na dathanna suntasacha seo le fios dá chreachadóirí go bhfuil an leamhan tíograch garraí neamhbhlasta. Beathaíonn sé ar neachtar ó bhláthanna éagsúla a ghnáthóige. Beirtear na huibheacha ar phlandaí lusacha, neantóga, duilleoga copóige agus féithleann mar shampla. Beathaíonn na boilb ar na plandaí céanna. Glaoitear ‘Máirín an chlúimh’ ar na speigeanna neanta seo toisc iad a bheith clúdaithe le gruaig dhubh, oráiste agus bán. Tá na boilb neamhbhlasta do chreachadóirí. Geimhríonn an leamhan tíograch garraí mar bholb.

Gnáthóg

Eitlíonn an leamhan tíograch garraí ar dhumhcha cois cósta, i móinéir agus i bhfálta sceach.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an leamhan tíograch garraí ag eitilt ó bhláthanna éagsúla sa timpeallacht. Ní itear na leamhain ná na boilb seo go hiondúil, toisc go bhfuil siad neamhbhlasta do chreachadóirí.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Difríochtaí idir féileacáin agus leamhain

Aintéiní
Tá aintéiní an fhéileacáin fada agus tanaí agus tá cnap beag ar a mbarr. Tá aintéiní an leamhain gruagach agus tá cuma cleite orthu.
Amanna Eitilte
Is fearr le féileacáin eitilt in aimsir atá breá, grianmhar. Is feithidí oíche iad na leamhain de ghnáth agus eitlíonn siad nuair a thiteann an oíche.
Crisilid / Cocún
Athraíonn bolb an fhéileacáin go féileacán i gcrisilid (craiceann crua). Athraíonn bolb an leamhain go leamhan i gcocún (cochall síoda).

Dáileadh

Feictear an bhreacóg ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is feithid í an bhreacóg Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is leamhan meánmhéide, suntasach é, 36-50 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé i rith na hoíche ag ól neachtair ó Mheitheamh go Lúnasa. Tá patrún suntasach dubh agus bán ar na sciatháin le spotaí gealbhuí ag trasnú na sciathán tosaigh. Tá na dathanna céanna, dubh, ban agus buí le feiceáil ar na boilb. Tugann na dathanna suntasacha seo le fios dá chreachadóirí go bhfuil an bhreacóg agus a boilb neamhbhlasta. Beathaíonn an bhreacóg ar neachtar ó bhláthanna atá ag fás ar sceacha agus driseacha. Beirtear na huibheacha ar sceacha éagsúla, an coll, an draighean agus an sceach gheal mar shampla. Geimhríonn an bhreacóg mar bholb.

Gnáthóg

Tá teacht ar an mbreacóg i gcoillearnach, i móinteach agus i bhfálta sceach.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith í an bhreacóg ag eitilt ó bhláthanna éagsúla sa timpeallacht. Ní itear na leamhain ná na boilb seo go hiondúil, toisc go bhfuil siad neamhbhlasta do chreachadóirí.

Grianghraf:

Tá céimeanna éagsúla i saol féileacán agus leamhan.
Tugaimid ‘saolré’ mar ainm air sin.
Tá na céimeanna ar fad éagsúil óna chéile.
Glaoimid meiteamorfóis ar an athrú ó ubh go féileacán/leamhán.
Tá ceithre chéim leis an meiteamorfóis.

Ubh
Bolb (larbha)
Pupa (crisilid/cocún)
Féileacán/ leamhan fásta

Céim 1 Ubh

Beireann féileacáin uibheacha ar dhuilleoga nó ar fhéar ar leith a oireann dá mboilb féin. Bíonn na huibheacha an-bheag. Beirtear uibheacha ón earrach ar aghaidh chuig an samhradh.

Céim 2 Bolb (larbha)

Tar éis cúpla lá, tagann larbhaí/ boilb as na huibheacha. Tosaíonn na boilb ag ithe na nduilleog i dtreo is go mbeidh stór bia acu agus iad sa chrisilid nó sa chocún. De réir mar a itheann boilb, fásann siad agus cuireann siad a gcraiceann díobh 4 nó 5 huaire.

Céim 3 Pupa (crisilid/cocún)

Tar éis coicíse nó mar sin, stopann na boilb den ithe. I gcás an fhéileacáin, ceanglaíonn an bolb é féin bunoscionn ó dhuilleog, cuireann sé de a chraiceann agus nochtar brat crua - an ‘chrisilid’. I gcás an leamhain, sníomhann sé cochall síoda timpeall air féin - an ‘cocún’.

Céim 4 Féileacán/ leamhan fásta

Tar éis coicíse nó mar sin, osclaíonn an chrisilid/ cocún agus tagann féileacán/ leamhan amach. Ní bhogann sé ar feadh tamaill go dtí go bhfuil a sciatháin scaoilte go hiomlán. Ólann féileacán neachtar ó bhláthanna agus ólann sé é trína theanga (próboscas) atá cosúil le sop. Crapann agus scaoileann sé a theanga agus é ag ól. Maireann féileacáin ar feadh seachtaine nó coicíse de ghnáth ach déanann roinnt díobh codladh geimhridh.

Difríochtaí idir féileacáin agus leamhain

Aintéiní
Tá aintéiní an fhéileacáin fada agus tanaí agus tá cnap beag ar a mbarr. Tá aintéiní an leamhain gruagach agus tá cuma cleite orthu.
Amanna Eitilte
Is fearr le féileacáin eitilt in aimsir atá breá, grianmhar. Is feithidí oíche iad na leamhain de ghnáth agus eitlíonn siad nuair a thiteann an oíche.
Crisilid / Cocún
Athraíonn bolb an fhéileacáin go féileacán i gcrisilid (craiceann crua). Athraíonn bolb an leamhain go leamhan i gcocún (cochall síoda).

Dáileadh

Feictear an t-eirmín bán ar fud na hÉireann.

Fíricí

Is feithid é an t-eirmín bán. Bíonn trí chuid i gcoirp feithidí agus bíonn sé chos acu i gcónaí.  De ghnáth bíonn dhá aintéine agus dhá nó ceithre sciathán acu. Is leamhan meánmhéide é, 34-48 mm a réise sciathán. Eitlíonn sé i rith na hoíche ag ól neachtair ó Mheitheamh go Lúnasa. Tá a chorp bán, gruagach. Tá a sciatháin tosaigh bán le spotaí dubha. Tá an t-eirmín bán nimhneach. Beathaíonn sé ar neachtar ó bhláthanna éagsúla sa timpeallacht. Beirtear na huibheacha ar phlandaí lusacha, neantóga agus duilleoga copóige mar shampla. Beathaíonn na boilb ar na plandaí céanna. Tá na boilb dubh agus gruagach le líne dhearg feadh a ndroma. Tá na boilb neamhbhlasta do chreachadóirí. Geimhríonn an t-eirmín bán mar chocún.

Gnáthóg

Feictear an t-eirmín bán cois cósta, i bpáirceanna, i bhfálta sceach, i móinteach agus i ngairdíní.

Bithéagsúlacht

Is pailneoir maith é an t-eirmín bán ag eitilt ó bhláthanna éagsúla sa timpeallacht. Ní itear na leamhain ná na boilb seo go hiondúil, toisc go bhfuil siad nimhneach do chreachadóirí.